BASEAK olarak, sektör spesifik çalışmalarımız kapsamında her sene sonunda yaptığımız gibi 2023 yılı sonunda da geri kalan senenin kısa bir değerlendirmesinin yapıldığı Sabancı Üniversitesi Uluslararası Enerji ve İklim Merkezi’nin (International Center for Energy and Climate “IICEC”) 15. IICEC konferansı: “Dünyada Değişen Enerji Jeopolitiği, İklim Krizi & Türkiye’yi” takip ettik. Gelecek seneye ilişkin beklentilerin değerlendirildiği Konferansa Enerji Bakanı Sn. Alparslan Bayraktar ve Uluslararası Enerji Ajansı Başkanı Sn. Dr. Fatih Birol ve Sabancı Üniversitesi Kurucu Mütevelli Heyeti Başkanı Sn. Güler Sabancı konuşmalarıyla renk kattılar. Akabinde de ülkemiz enerji sektöründeki önemli şirketlerin temsilcileri yapılan panelde enerji sektörüne ilişkin görüşlerini paylaştılar ki geçtiğimiz yıla göre son derece iyimser olduklarını gözlemledik.
Konferansta, Sn. Bayraktar’ın 2023 yılında enerjide dışa bağımlılığımızın yüzde 68,7’ye düştüğünü vurgulaması oldukça önemliydi. Zira, enerjide dışa bağımlılığın azaltılması enerji arz güvenliğinin sağlanmasının olmazsa olmazlarından! Sn. Birol da dünyada enerji krizinin de etkisiyle son iki yıl içerisinde nükleer enerjiye dönüşün gözlemlendiğini anımsattı. Birol’ün ülkemiz açısından nükleer enerji yatırımlarının son derece stratejik olduğunu vurgulamasından, ülkemizde başta Akkuyu Projesi olmak üzere diğer nükleer projelerinin hareketlilik kazanacağına ya da kazanması gerektiği çıkarımı yapıyoruz. Sektörden edindiğimiz izlenimler de SMRlar (“Small Nucleer Reactor”) da dahil olmak üzere nükleerde hareketli günlerin bizleri beklediğini gösteriyor. Birol ayrıca, 2025 yılından itibaren piyasaya önemli ölçüde yeni LNG üretiminin geleceğini belirterek ilerleyen dönemde alıcıların ellerinin güçleneceğe değindi. Son olarak yenilenebilir devrimine değinen Birol, elektrikli araçların payının çok hızlı arttığını, 2030 yılında en kötü ihtimalle satılan her iki arabadan birisinin elektrikli olacağını ifade etti.
Son yıllardaki geleneğini bozmayan IICEC bu yılkı konferansta da CEC Türkiye Yeşil Hidrojen Geleceği 2023 Raporu’nun (“Yeşil Hidrojen Raporu”) lansmanı gerçekleştirdi. Raporda 2050 yılından toplam enerji talebinin %6’sının yeşil hidrojen tarafından karşılanma potansiyeline değiniliyor.[1] Ayrıca, yeşil hidrojenin bilhassa karbondan arındırılması zor olan sektörlerde öne çıkacağının altı çiziliyor.[2] Yeşil hidrojen için elektrik üretim tesislerine, elektrolizör tesislerine ve değer zincirinde verimli ve öngörülebilir büyüme için piyasa ve destek mekanizmalarına ihtiyaç duyulduğu belirtilirken, yeşil hidrojende büyümenin ekonomisinin ve rekabetçiliğinin özellikle orta ve uzun dönemde güçleneceği öngörülüyor.[3] Yeşil hidrojen sektörünün ülkemizde gelişebilmesi için Raporda sunulan yedi öneriyi[4] aşağıda görebilirsiniz:
Yeşil hidrojen hem yakıt hem de esnek bir enerji taşıyıcısı olarak Paris Anlaşması ise ülkelerin üstlenmiş oldukları yükümlülüklerin ifası için, bir diğer ifade ile temiz ve güvenli gelecek çözümleri için son derece önemli[5]. Nitekim, Avrupa Birliği (“AB”) de bu kapsamda yol haritasını belirlediği Fit for 55 politika metninde yeşil hidrojene özel önem atfetmişti. Bu kapsamda AB 2030 itibariyle 10 milyon ton yeşil hidrojen üretmeyi ve 10 milyon ton da ithal etmeyi öngörmektedir[6]. IICEC’in Yeşil Hidrojen Raporuyla birlikte yayımladığı Türkiye Yeşil Hidrojen Geleceği 2023 kitabında da üzerinde durulan önemli fırsatlardan bir tanesi de AB’nin bahse konu talebinin ülkemiz tarafından karşılanma potansiyelidir[7]. AB’nin 2020 yılında benimsediği Hidrojen Strateji Belgesinde[8] aşağıda belirtilen beş hususta aksiyon alınması tavsiye edilmiştir[9]:
- Yatırımların teşviki
- Üretim ve talebin teşviki
- Hidrojen Piyasasının ve gerekli altyapının oluşturulması
- Araştırma ve iş birliği
- Uluslararası iş birlikleri
Hidrojenin öneminin farkında olan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (“Bakanlık”) da sürdürülebilir enerji geleceğine katkısı nedeniyle hidrojeni öncelikli alanlardan biri olarak ilan etmiş ve bu doğrultuda “Türkiye Hidrojen Teknolojileri Stratejisi ve Yol Haritasını” hazırlanmıştır[10]. Bahse konu strateji belgesinde aşağıdaki iki önemli husus öneri olarak sunulmaktadır:
- Yeşil hidrojen üretim maliyetini 2035 yılına kadar 2,4 ABD/kgH ‘nin altına ve 2053 yılına 2 kadar 1,2 ABD/kgH ‘nin altına düşürmek
- Elektrolizörün kurulu güç kapasitesinin 2030’da 2 GW’a, 2035’te 5 GW’a ve 2053’te 70 GW’a ulaşmasını sağlamak
Keza, Bakanlık tarafından Paris Anlaşması kapsamında 2053 yılına kadar net-zero hedeflerine ulaşabilmemiz için atılması gereken adımlara yer verilen “Türkiye Ulusal Enerji Planında” hidrojen enerjisinin ilk aşamada yerinde tüketimi ve sanayinin ihtiyacının karşılanmasına yönelik kullanımı öngörülmektedir. Bu noktada Bakanlığın, gerekli teknolojileri geliştirerek yeşil hidrojen üretiminde ve kullanımında dünyada öncü rol oynama vizyonunu haiz olduğu görülmektedir[11]. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanan 12. Kalkınma Planında (2024-2028) da yeşil hidrojenin 2053 hedeflerimiz için kritik rol oynayacağı vurgulanarak, sektörün gelişimi için gerekli çalışmaların yapılacağı üzerinde durulmuştur[12]. Yukarıda değindiğimiz gelişmelerden de görüldüğü üzere dünyadaki gelişmelere paralel olarak ülkemizde de bilhassa 2053 net-zero hedeflerinin yerine getirilebilmesi için önümüzdeki günlerde yeşil hidrojen ile ilgili olarak gerek teşviklere gerekse piyasaya ilişkin regülasyonların yapılacağını öngörmekteyiz. BASEAK olarak temiz enerji dönüşümüne katkı sağlamak öncelikli misyonlarımızdan bir tanesi olduğu için[13] konuyu takip etmeye ve paydaşlarımıza bu yönde katkı sağlamaya devam edeceğiz!
[1] IICEC, Türkiye Yeşil Hidrojen Geleceği, https://iicec.sabanciuniv.edu/tr/tghf, Son erişim tarihi : 08.01.2024
[2] A.g.e.
[3] A.g.e.
[4] A.g.e.
[5] IEA: World Energy Outlook 2023, https://www.iea.org/reports/world-energy-outlook-2023, s. 173, Son erişim tarihi: 08.01.2023.
[6] European Commission, https://energy.ec.europa.eu/topics/energy-systems-integration/hydrogen_en, Son erişim tarihi: 08.01.2023.
[7] IICEC, Türkiye Yeşil Hidrojen Geleceği 2023, s. 153
[8] COM/2020/301
[9] European Commission, https://energy.ec.europa.eu/topics/energy-systems-integration/hydrogen_en, Son erişim tarihi: 08.01.2023.
[10] Türkiye Hidrojen Teknolojileri Stratejisi ve Yol Haritası, https://enerji.gov.tr/Media/Dizin/SGB/tr/Kurumsal_Politikalar/HSP/ETKB_Hidrojen_Stratejik_Plan2023.pdf, Son erişim tarihi: 08.01.2023.
[11] A.g.e. s. 3.
[12] On İkinci Kalkınma Planı (2024-2028), https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/12/On-Ikinci-Kalkinma-Plani_2024-2028_11122023.pdf, s. 48, Son erişim tarihi: 08.01.2023.
[13] Ardıyok, Şahin; Canbeyli, Armanç: “Krizi Fırsata Çevirmek: COVID-19 Sonrasında CO2 Emisyonları ve Mobilite Alanında Temiz Enerjiye Dönüş!”, https://www.rekabetregulasyon.com/krizi-firsata-cevirmek-covid-19-sonrasinda-co2-emisyonlari-ve-mobilite-alaninda-temiz-enerjiye-donus/, Son erişim tarihi: 08.01.2023.
