Rekabet hukuku ihlalleri nasıl ortaya çıkarılır? Rekabet otoriteleri tarafından test edilen fiyat modelleri ile mi, yoksa teşebbüslere ansızın yapılan şafak baskınlarıyla mı? Her ne kadar rekabet otoriteleri herhangi bir pazarda rekabet ihlali olup olmadığı hakkında kendiliğinden inceleme yürütebilseler de rekabet ihlallerinin ortaya çıkarılmasında rekabet otoriteleri tarafından halen kullanılan en önemli iki araç; pişmanlık programları ve ihbarlar.
Pişmanlık programları halihazırda Avrupa’da kartellerin tespitinde büyük faydalar sağladı. Öte yandan, ihbarcıların rekabet ihlallerini Avrupa Komisyonu’na (“Komisyon”) bildirmeleri ise elbette zorlu bir süreç. Teşebbüs içerisinde tespit edilebilme ihtimali ya da kendi kimliğini Komisyon’dan gizleme ihtiyacı, çoğu zaman potansiyel ihbarcıların ihlali bildirme niyetlerinden vazgeçmelerine neden olabiliyor. Bu durum Komisyon’un da dikkatini çekmiş olacak ki geçtiğimiz yılın Mart ayında Komisyon tarafından yeni bir ihbar sistemi tanıtıldı. Peki, nedir bu yeni sistem ve nasıl işliyor?
Avrupa’nın rekabet hukuku ihlallerinin ortaya çıkarılması için öngördüğü yeni ihbar sisteminin en önemli özelliği, ihbarcıların anonimliğini koruması. Bu sayede ihbar motivasyonunun önünde duran en büyük engel, yani tespit edilme korkusu bertaraf edilmiş oluyor.
Özel olarak tasarlanmış şifreli mesajlaşma sistemi, iki yönlü iletişimi sağlamanın yanında ihbarcıların anonimliğini sağlıyor. Sistem Komisyon’un kontrolünde değil, harici bir servis sağlayıcı, aracı sıfatıyla sistemin yönetimini sağlıyor. İhbarcının, Komisyon’un edinmesini istediği mesajı sisteme yüklemesinin ardından, servis sağlayıcı ilgili mesajdaki tüm tanımlayıcı verileri temizliyor ve ardından mesajı Komisyon’a iletiyor. Tanımlayıcı verilerin sistem üzerinde temizlenmesi sayesinde ihbarcının kimliğinin tespit edilebilmesinin önüne geçiliyor.
Yeni ihbarcılık sisteminin bir diğer önemli özelliği, ihbarcının tercihine bağlı olarak Komisyon’un ihbar mesajına cevap verebilmesi. Yani ihbarcı ilk mesajını gönderirken, daha ayrıntılı bilgi gerekmesi halinde Komisyon’un kendisi ile iletişime geçmesini istiyorsa bu yönde tercih yapabiliyor. Bu karşılıklı mesajlaşabilme imkanı da yine sistem üzerinde yürütüldüğünden ihbarcı Komisyon’un sorularını cevaplamaya devam ederken anonimliğini de korumuş oluyor.
Avrupa Komisyonu’nun rekabetten sorumlu üyesi Margrethe Vestager de yeni sistemi tanıtırken; “Eğer yanlış olduğunu düşündüğünüz ticari uygulamalar varsa, bunların düzeltilmesi için yardım edebilirsiniz, gelin rekabet ihlallerini gün yüzüne çıkarmamızda bize yardımcı olun” demişti. Anonim ihbarcılık sisteminin rekabet hukuku ihlallerinin ortaya çıkarılmasında pişmanlık programları kadar etkili olup olmayacağını ise ilerleyen zamanda göreceğiz.
