Geleneksel medyanın her türü – gazete, TV ve radyo – gelişen teknoloji ve değişen tüketici alışkanlarına ayak uydurabilmek için yayınlarını internet aracılığıyla da iletiyor. Bu mecralar başta rekabet ettiklerini düşündükleri sosyal medyanın bugün artık bir parçası haline gelmiş durumda. Sinema gibi yüz yıllık bir eğlence sektörünün internet ile tanışması ise gösterim mekanlarının değişimi ile sonuçlanacak gibi. Netflix vb. video platformlarının yaygınlaşmasıyla, sinema salonları yerini hızla evlerin salonlarına bırakıyor. Eskiden sadece eve çağırdığınız arkadaşlarınızla oynayabileceğiniz video oyunlarını ise artık dünyanın dört bir yanından oyuncularla gerçek zamanlı olarak oynamanız mümkün. Medya ve eğlence dünyasındaki bu dönüşüm her ne kadar üretilen içeriklerle ilerliyor gibi gözükse de aslında içerik iletim teknolojileri sayesinde mümkün olabiliyor.
İçerik iletim ağları (CDN – Content Delivery Networks) pazarındaki gelişmeler
İçerik iletim ağları (“CDN”), internetin olmaz ise olmaz bir parçası. CDN’lerin temel işlevi, internet kullanıcılarının tükettiği içeriği onlara en yakın lokasyonda tutarak hızlı ve kesintisiz bir şekilde iletilmesini sağlamak. Kullanıcılara kalite ve hız konusunda iyi bir deneyim yaşatmayı amaçlayan bu şebekeler, dağıtık sunuculardan ve yazılımlardan oluşuyor.
Bu noktada, CDN’lerin evlere ya da işyerlerine erişim hizmeti veren internet servis sağlayıcılardan (“ISS”) ayrı bir işlevi olduğunu vurgulayalım. CDN’ler, kullanıcılar ile direk teması olan servis sağlayıcılara göre internet ağının merkezinde yer alıyorlar. Her ne kadar izlediğimiz videolar donduğunda ya da istediğimiz kalitede hizmet alamadığımız da ISS’leri suçlasak da bunda bu videoların iletimini sağlayan CDN’lerin de payı olabiliyor. O yüzdendir ki, Netflix, Amazon ve Google gibi kendileri de içerik sunan şirketler bunların daha kaliteli iletimi için dünyanın dört bir yanında CDN yatırımları yapıyorlar.
Google ve Amazon’un yanında Alibaba, Akamai ve Tata gibi birçok oyuncunun olduğu küresel CDN pazarı, özellikle son yıllarda çok hızlı bir büyüme içerisinde. Geçtiğimiz yıl 11 miyar dolar olarak hesaplanan pazar büyüklüğünün, önümüzdeki beş yılın sonunda üçe katlanacağı tahmin ediliyor[1]. Bu büyümenin arkasındaki itici güç ise tabi ki yazının başında bahsettiğimiz medya ve eğlence sektöründeki dönüşüm.
Görsel medya ve eğlence sektöründeki dijital dönüşüm
Online video ve oyun uygulamalarını da kapsayan ve genel olarak internet üzerinden sunulan uygulamaları ifade eden OTT (over-the-top) hizmetleri, hem iş hayatını hem de günlük hayatı zenginleştiren bir gelişim içerisinde. Örneğin YouTube’dan bilgi ve eğlence amaçlı bir çok içeriğe erişmek, Netflix vb. platformlardan dizi/film içeriklerine ulaşmak ve sayıları artan oyun platformlarından online oyunlar oynamak artık her seviyeden internet kullanıcısı için mümkün.
Bu gelişmeler tüketicilerde tatminin de ötesinde – özellikle internet neslinde – büyük bir beklenti de yaratmış durumda. Örneğin, online video içeriklerinin üretimi artarken, yüksek çözünürlüklü video erişiminin birçok akıllı cihazda yaygınlaşması hızlı ve kesintisiz hizmet beklentisini arttırıyor. Hatta, sabit internet erişimindeki kalite, artık mobil internetten de bekleniyor. Bütün bunlar bir yandan medya ve eğlence tüketimindeki dönüşümü hızlandırırken, diğer yandan da içeriklerin hızlı ve kesintisiz bir biçimde iletilmesi yönündeki baskıyı arttırıyor. Özellikle, Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya’nın bir bölümünde online video ve oyun hizmetlerine dair yeni teknolojilerin kullanıcılar tarafından hızlı bir şekilde benimsenmesi, bu içerikleri ileten CDN’leri daha da önemli hale getiriyor.
İçerik üretim ve iletimindeki yakınsama
Haber, bilgi ve eğlence amaçlı içerik üreten geleneksel medya şirketlerinin, hizmetlerini internet üzerinden erişilebilir kılmak için internet teknolojilerinin farklı katmanlarını kullandıklarını görebiliyoruz. En yaygın uygulama, hali hazırda devam eden yayınları kendi geliştirdikleri OTT uygulamaları ile devreye sokma şeklinde[2]. Her ne kadar bunu küçük ölçeklerde sürdürmek mümkün olsa da küresel boyutta hizmet vermek CDN’lerle iş birliği yapmayı zorunlu kılıyor. Bu aşamada CDN şirketleri ile kiralamadan gelir paylaşımına kadar geniş bir yelpazede iş birliği olanaklarının mümkün olduğu görüyoruz.
Bazen de telekom şirketlerinin medya sektörüne girdiğine şahit oluyoruz. İçeriğin üretim ve iletiminin yarattığı iktisadi değer ölçüsünde, telekom şirketleri ile medya şirketleri arasında dikey entegrasyon girişimleri yaygınlaşıyor. Geçtiğimiz yıllarda rekabet camiasının gündemini uzun süre meşgul eden AT&T – Time-Warner birleşmesi bunun bir örneği. Ülkemizde de Turkcell, kısmen de Türk Telekom’un sunduğu isteğe bağlı yayınları da bu tür bir yakınsamanın başlangıcı olarak saymak mümkün. Önümüzdeki süreçte – ekonomik koşulların da etkisiyle – bu yakınsamanın birleşme ve devralmaları tetiklemesi de muhtemel.
Özetlemek gerekirse, medya ve eğlence dünyasındaki dijital dönüşüm, içeriğin üretimi ve tüketilmesinden ibaret değil. Bu dönüşümde içeriğin iletilmesine dair teknolojik ilerlemelerin ve yatırımların büyük rolü var. Bu durumu içeriğin üretimi ve iletimi arasındaki yakınsamanın yarattığı gelişmelerden de anlamak mümkün.
[1] RESEARCH & MARKETS (2020). Content Delivery Network (CDN) Market – Growth, Trends, and Forecast (2020 – 2025). Erişim tarihi 25.03.2020, https://www.researchandmarkets.com/reports/4591264/content-delivery-network-cdn-market-growth.
[2] DELOITTE (2020). Technology, Media and Telecommunications Predictions 2020. Erişim tarihi 25.03.2020, https://www2.deloitte.com/content/dam/insights/us/articles/722835_tmt-predictions-2020/DI_TMT-Prediction-2020.pdf.
